Zespół PewnyPrawnik.pl
Darowizna może wpłynąć na utratę prawa do zachowku, jednak praktyka pokazuje, że nawet po darowiźnie osoby uprawnionego do zachowku mogą się go domagać. Jak wygląda relacja pomiędzy darowizną a zachowkiem?
Kiedy należy się zachowek?
Prawo do zachowku w przypadku darowizny zależy głównie od tego, czy rodzeństwo zostało zrekompensowane w inny sposób. Istotne jest również to, czy w czasie dokonywania darowizny rodzeństwo już się narodziło, a także, czy osoba uprawniona do spadku nie została wydziedziczona. Ważny jest też czas otwarcia spadku.
Zachowek jest połową wartości udziału spadkowego, jaki przypadał spadkobiercy ustawowemu po spadkodawcy. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy osoba uprawniona do zachowku jest trwale niezdolna do pracy lub małoletnia - wtedy może ubiegać się o zachowek w wysokości 2/3 wartości majątku. Do ustalenia udziału spadkowego nie zalicza się spadkobierców niegodnych, wydziedziczonych i tych, którzy zrzekli się spadku. Do ustalenia wartości do wyliczenia udziału spadkowego i zachowku nie wlicza się zapisów i poleceń, jednak dolicza się darowizny uczynione przez spadkodawcę (nie wszystkie).
Kiedy darowizna wlicza się do zachowku?
Najważniejszą kwestią w przypadku wliczania darowizny do zachowku jest kwestia związana z czasem, w jakim dokonano darowizny. Art. 994§ 1 mówi, że do zachowku dolicza się jedynie te darowizny, które zostały dokonane wcześniej niż przed dziesięcioma laty przed otwarciem spadku. Oznacza to, że jeśli darowizna została dokonana w roku 2010, a spadek otwarto w roku 2018, to prawo do zachowku obowiązuje. Jeśli spadek zostanie otwarty po roku 2020, prawo do zachowku przepadnie.
Prawo do zachowku w przypadku darowizny jest bezzasadne, gdy osoba do niego uprawniona otrzymała rekompensatę za darowiznę od innego spadkobiercy. Jeżeli wysokość rekompensaty jest niższa niż wartość przysługującego zachowku, istnieje możliwość ubiegania się o zwiększenie rekompensaty do kwoty odpowiadającej wysokości zachowku. Obdarowany jest zobowiązany do zapłaty sumy jedynie w granicach wzbogacenia wynikającego z darowizny. Tym samym, jeżeli darowiznę otrzymał spadkobierca ustawowy, odpowiada on jedynie za nadwyżki w należącym mu się udziale w spadku.
Kolejną ważną kwestią jest czas ustanowienia darowizny - jeśli darowizna miała miejsce przed narodzinami rodzeństwa, nie wlicza się jej do zachowku. Według prawa przy ustalaniu udziału spadkowego nie dolicza się do niego darowizn, które powstały na więcej niż 300 dni przed narodzinami kolejnego zstępnego (ciąża trwa 280 dni, a więc dzieci poczęte w okresie darowizny mają do niej prawo). Oznacza to, że rodzeństwo, które nie zostało poczęte przed powstaniem darowizny, nie ma prawa do zachowku z uwzględnieniem jej wysokości.
Prawo do zachowku a okres jego żądania
Należy pamiętać, że prawo do zachowku z uwzględnieniem darowizny jest związane z okresem przedawnienia. W przypadku zachowku obowiązuje 5-letni okres przedawnienia, po którym rodzeństwo nie ma obowiązku spłacania pozostałych zstępnych. Zgłoszenie żądania do wypłaty zachowku leży w gestii osób mających prawo do ubiegania się o zachowek. Osoby zobowiązane do wypłaty nie mają obowiązku informowania innych członków rodziny o spadku.
W przypadku darowizny prawo do zachowku nie przysługuje rodzeństwu wydziedziczonemu, nawet jeśli jego narodziny przypadły po okresie ustanowienia darowizny. Wydziedziczeni członkowie rodziny mogą pozostać bez jakiegokolwiek majątku po śmierci rodziców bez względu na swoją sytuację życiową i materialną.
Artykuł Partnerski
