Zespół PewnyPrawnik.pl
Z pewnością niejeden z naszych czytelników spotkał się z takim pojęciem, jak SKARGA PAULIAŃSKA. Instytucja ta przybiera na popularności i coraz częściej jest wykorzystywana w praktyce.
Co oznacza to enigmatyczne określenie ’’skarga pauliańska’’ i kiedy może zostać zastosowana? Na te pytania odpowiada niniejszy artykuł.
Instytucja ta jest uregulowana w art. 527 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego brzmieniem: ’’gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć’’.
Skarga Pauliańska, czasem określana też akcją pauliańską, czy roszczeniem pauliańskim jest pewną formą indywidualnej ochrony wierzyciela przed nieuczciwymi dłużnikami. Wielokrotnie zdarzają się sytuacje, kiedy nasi dłużnicy nie realizują zobowiązań finansowych względem nas. Tłumaczą to zazwyczaj chwilowym brakiem płynności finansowej, trudnej sytuacji osobistej czy oczekiwaniem na zapłatę przez ich dłużników. Jeśli termin zapłaty mimo obietnic dłużnika nadal mija bezskutecznie, zazwyczaj decydujemy się na skierowanie sprawy do sądu. Po wydaniu odpowiedniego orzeczenia i opatrzeniu go klauzulą możemy prowadzić egzekucję komorniczą. Co między czasie robią dłużnicy? Niestety wielu dłużników w obawie przed egzekucją i zajęciem ich majątku przez komornika, a następnie licytacją, zaczynają podejmować różne działania, mające na celu uniemożliwienie powyższych czynności.
O ile, jako wyrozumiali wierzyciele, jesteśmy w stanie zrozumieć, że dłużnik nie płaci, bo na skutek problemów finansowych nie jest w stanie, o tyle nie możemy aprobować zachowań dłużników, którzy ’’uciekają’’ ze swoim majątkiem, aby uniemożliwić wierzycielom skuteczną egzekucję. Wierzyciele również mają swoje zobowiązania. Nie można ich traktować jak przestępców czy złych ludzi, którzy chcą odzyskać swoje należności za zrealizowaną uczciwie usługę. Często z resztą wierzyciele, którzy nie otrzymują pieniędzy od swoich dłużników, stają się dłużnikami swoich wierzycieli.
Dłużnik odpowiada za zobowiązanie zasadniczo całym swoim majątkiem – zarówno obecnym, jak i przyszłym. W praktyce jednak wierzyciel może liczyć na zaspokojenie swojej należności tylko z majątku dłużnika istniejącego w chwili realizacji roszczenia. Zaciągnięcie zobowiązania przez dłużnika nie wpływa na swobodę dłużnika w dysponowaniu swoim majątkiem. Oznacza to, że pomimo istnienia długów może on nadal skutecznie rozporządzać swoim majątkiem. Może go sprzedać, przepisać etc. Wszystkie te działania mogą oczywiście (i często tak jest) spowodować, że majątek który jeszcze dłużnik posiada doprowadzony zostanie do stanu uniemożliwiającego lub zagrażającego zaspokojeniu wierzyciela, który w związku z tym ponosi ryzyko niewypłacalności. Dlatego też z pomocą w takich sytuacjach przychodzi skarga pauliańska.
Cel skargi pauliańskiej.
Celem instytucji skargi pauliańskiej jest zatem ochrona interesów wierzyciela w przypadku nielojalnego postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się tj. np. sprzedaje, przepisuje etc. składniki swego majątku na rzecz osób trzecich lub majątek ten obciąża np. zaciągając kolejne zobowiązania, i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności. Zadaniem skargi jest poniekąd również wyrażenie sprzeciwu wobec nieuczciwego działania dłużnika, który mając nadzieję na uniknięcie swoich zobowiązań zaczyna kombinować ze swoim majątkiem.
Pozew u uznanie czynności prawnej za bezskuteczną.
Jak już wskazaliśmy wyżej, skarga pauliańska ma zapewniać ochronę wierzycielom przed dłużnikami, którzy chcą wykazać się ’’przebiegłością’’. Ochrona ta realizowana jest poprzez możliwość zaskarżenia przez wierzyciela krzywdzącej go czynności prawnej, celem uznania tej czynności za bezskuteczną względem niego. Zaskarżenie następuje poprzez złożenie pozwu we właściwym sądzie, w którym należy zawrzeć stosowne wnioski. Postępowanie to nie należy do najłatwiejszych, a już od samego pozwu może wiele zależeć. Stąd najlepiej sprawę powierzyć prawnikowi, który w odpowiedni sposób ją poprowadzi. Uwzględnienie żądania pozwu przez sąd powoduje, że wierzyciel uzyskuje możliwość dochodzenia zaspokojenia od osoby trzeciej, będącej stroną czynności prawnej uznanej za bezskuteczną wobec skarżącego, z ograniczeniem do przedmiotów majątkowych, które wskutek zaskarżonej czynności wyszły z majątku dłużnika lub do niego nie weszły.
Co daje nam skarga pauliańska?
Skarga pauliańska umożliwia wierzycielowi zaspokojenie się ze składnika majątkowego, który na skutek dokonanej z jego pokrzywdzeniem czynności prawnej wyszedł z majątku dłużnika. A w konsekwencji umożliwia nam odzyskanie należności, do których zapłaty zobowiązany był dłużnik.
