Zespół PewnyPrawnik.pl
Przesłanki.
Wyrok nakazowy jest pojęciem, które kojarzy się z prawem karnym. Przesłanki jego zastosowania znajdują się w polskim kodeksie postępowania karnego.
Zgodnie z art. 500 Kodeksu Postępowania Karnego (dalej kpk), w sprawach, w których prowadzono dochodzenie, uznając na podstawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, sąd może w wypadkach pozwalających na orzeczenie kary ograniczenia wolności lub grzywny wydać wyrok nakazowy.
Sąd może zatem wydać wyrok nakazowy, jeżeli na podstawie zebranych dowodów, okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości. Wydanie wyroku nakazowego następuje na posiedzeniu bez udziału stron.
Kiedy nie można wydać wyroku nakazowego?
Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego wydanie wyroku nakazowego jest niedopuszczalne:
- w sprawie z oskarżenia prywatnego;
- jeżeli zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 79 § 1 kpk tj., (chodzi o oskarżonego, który nie ukończył 18 lat, jest głuchy, niemy lub niewidomy lub zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona lub zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny).
Jaka maksymalna kara może zostać orzeczona wyrokiem nakazowym?
Zgodnie z art. 502 kpk wyrokiem nakazowym można orzec karę ograniczenia wolności lub grzywnę w wysokości do 200 stawek dziennych albo do 200 000 złotych. Przy zastosowaniu tego orzeczenia nie można orzec kary pozbawienia wolności, nawet gdyby jej wykonanie zostało warunkowo zawieszone. Przepisy nie przewidują natomiast żadnych ograniczeń co do możliwości orzeczenia poszczególnych środków karnych i ich wysokości. Obok ww. kar można bowiem, w wypadkach przewidzianych w ustawie, orzec środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny.
Przepis wskazuje również, że Sąd może poprzestać na orzeczeniu środka karnego, przepadku lub środka kompensacyjnego, jeżeli zachodzą warunki orzeczenia tylko tego środka.
Mając na uwadze powyższe, należy uznać, że gdyby w realiach konkretnej sprawy zachodziła konieczność wymierzenia surowszej kary niż ww., to sąd powinien postanowić, że brak jest podstaw prawnych do wydania wyroku nakazowego i skierować sprawę do rozpoznania na rozprawie zgodnie z zasadami ogólnymi. Takie postanowienie sądu nie jest zaskarżalne, ale o jego treści sąd musi powiadomić strony oraz ich obrońców i pełnomocników.
Co powinien zawierać wyrok nakazowy?
Zgodnie z kpk, wyrok nakazowy, w swojej treści powinien zawierać niżej wskazane elementy tj.:
- oznaczenie sądu i sędziego, który go wydał;
- datę wydania wyroku;
- imię i nazwisko oraz inne dane określające tożsamość oskarżonego;
- dokładne określenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu, ze wskazaniem zastosowanych przepisów ustawy karnej;
- wymiar kary i inne niezbędne rozstrzygnięcia.
Wyrok nakazowy nie musi zawierać uzasadnienia.
Odpis wydanego wyroku nakazowego doręcza się oskarżycielowi. Oskarżonemu i jego obrońcy doręczenie następuje wraz z odpisem aktu oskarżenia. Zawsze odpis tego wyroku doręcza się również prokuratorowi. Z odpisem wyroku doręczyć należy także pouczenie przytaczające przepisy o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu oraz skutkach jego niewniesienia.
Jak bronić się przed wyrokiem nakazowym? Sprzeciw.
Należy wiedzieć, że oskarżonemu i oskarżycielowi przysługuje prawo wniesienia tzw. sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od doręczenia tego wyroku. Termin ten jest bardzo ważny i nie może zostać zlekceważony, ponieważ prezes sądu odmawia przyjęcia sprzeciwu, jeżeli został wniesiony po terminie lub przez osobę nieuprawnioną. Prawo do wniesienia sprzeciwu od wyroku nakazowego nie przysługuje natomiast pokrzywdzonemu.
W przypadku wniesienia sprzeciwu wyrok nakazowy traci po prostu moc, a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.
Sprzeciw może być cofnięty w każdej chwili, aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Sąd rozpoznający sprawę po wniesieniu sprzeciwu nie jest związany treścią wyroku nakazowego, który utracił moc.
Wyrok nakazowy, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto, staje się prawomocny.
