Zespół PewnyPrawnik.pl
Penalizacja.
Termin ’’penalizacja’’ pochodzi z łacińskiego słowa poena, które oznacza karę. Na gruncie polskiego prawa karnego przez penalizację rozumieć należy ustanowienie bądź zaostrzenie zagrożenia karnego za zachowanie realizujące znamiona określonego czynu. W prawie karnym jest to zatem uznanie określonego czynu za przestępstwo czy też wykroczenie. Penalizacja czynu jest podstawą zasądzenia przez sąd określonej kary.
Przeciwstawnym pojęciem jest ’’depenalizacja’’, która oznacza złagodzenie zagrożenia bądź jego zniesienie.
Przestępstwo.
Zgodnie z art. 7 Kodeksu karnego przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem. Ustawodawca zatem podzielił przestępstwo na dwie grupy tj. zbrodnię i występek. Jak wskazuje się w literaturze, podstawą tego podziału jest społeczna szkodliwość, a w konsekwencji zagrożenie karą.
Ustalenie czy dane przestępstwo jest zbrodnią, istotna jest dolna granica ustawowego zagrożenia. Zbrodnią jest bowiem czyn zabroniony, za którego popełnienie przewidziana jest tylko kara pozbawienia wolności, i to na czas nie krótszy niż 3 lata, lub kara surowsza (25 lat pozbawienia wolności, kara dożywotniego pozbawienia wolności). Z kolei występek określa się przez wskazanie górnej granicy ustawowego zagrożenia, która ma przekraczać odpowiednio, w zależności od rodzaju kary: 30 stawek dziennych grzywny lub w przypadku czynów stypizowanych poza Kodeksem karnym, zagrożonych karą grzywny określoną kwotowo – 5000 zł, miesiąc ograniczenia lub pozbawienia wolności.
Wykroczenie.
Wskazać należy, że przestępstwami nie są wykroczenia. Zgodnie z art. 1 Kodeksu wykroczeń, wykroczeniem jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu (5–30 dni), ograniczenia wolności (miesiąc), grzywny (20–5000 zł) lub nagany.
Warunki odpowiedzialności.
Zgodnie z art. 1 Kodeksu karnego:
- odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia;
- nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma;
- nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
Podstawą odpowiedzialności karnej jest czyn człowieka w postaci działania bądź zaniechania. Czyn jest zabroniony przez ustawę, jeśli dyspozycja normy prawnokarnej zawiera opis takiego czynu, za który grozi określona w sankcji kara.
Katalog kar.
Art. 32 Kodeksu karnego wprowadza katalog kar, które stanowią podstawowe środki prawnokarnej reakcji na czyn przestępny przypisany sprawcy. Karami są:
- grzywna;
- ograniczenie wolności;
- pozbawienie wolności;
- 25 lat pozbawienia wolności;
- dożywotnie pozbawienie wolności.
Ww. katalog ma charakter zamknięty. Zostały w nim bowiem wymienione wszystkie rodzaje kar znane polskiemu prawu karnemu. Są formą potępienia czynu i osoby sprawcy.
Kara grzywny ma charakter finansowy. Polega na obowiązku zapłaty określonej kwoty pieniędzy na rzecz Skarbu Państwa.
Kary ograniczenia wolności polega na ograniczeniu wolności skazanego pozostającego na wolności przez wyznaczenie mu różnych obowiązków.
Treścią każdej z trzech pozostałych rodzajów kary tj. pozbawienia wolności jest izolacja sprawcy od społeczeństwa i obowiązek pobytu w zakładzie karnym przez określony czas (chyba że jej wykonanie zostaje warunkowo zawieszone na okres próby, wówczas przybiera postać środka probacyjnego).
Stosowanie kar i dolegliwość zadawana sprawcom przestępstw ma czynić zadość sprawiedliwości, służyć prewencji indywidualnej i prewencji generalnej.
Dziękujemy za pomoc merytoryczną w przygotowaniu artykułu adwokatowi Bartłomiejowi Markiewiczowi z Poznania (https://smadwokaci.pl/).
Artykuł Partnerski
