Zespół PewnyPrawnik.pl
Czym jest władza rodzicielska według prawa?
Generalnie, kwestie związane z wykonywaniem władzy rodzicielskiej, realizowaniem kontaktów z dzieckiem, czy też ustaleniem miejsca pobytu dziecka - reguluje ustawa Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 roku (dalej kro).
Kodeks nie zawiera jednak samej definicji władzy rodzicielskiej. Znaczenie tego pojęcia wypracowała doktryna oraz orzeczenia sądów. Przyjmuje się bowiem, że na pojęcie to składają się:
- piecza nad osobą dziecka,
- zarząd majątkiem dziecka,
- reprezentacja dziecka
W myśl postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5.05.2000 r., II CKN 761/00: „Władza rodzicielska, jak to wynika z całokształtu przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a zwłaszcza art. 95 § 1, art. 96 i art. 98 § 1, stanowi ogół obowiązków i praw względem dziecka mających na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenie jego interesów”
Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w wyroku z dnia 10 listopada 2005 r., II SA/Wa 1475/05:
"Treść władzy rodzicielskiej jest różna od jej wykonywania, a samo posiadanie władzy rodzicielskiej nie oznacza jej wykonywania. Wykonywanie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic osobiście zajmuje się sprawami dziecka. Chodzi tu o wykonywanie wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Władzę rodzicielską powinni wykonywać oboje rodzice, jednak może się zdarzyć, że na skutek różnych okoliczności wykonywanie władzy rodzicielskiej będzie powierzone jednemu z nich bez pozbawiania praw rodzicielskich drugiego rodzica’’.
Komu przysługuje władza rodzicielska?
Władza rodzicielska przysługuje, co do zasady obojgu rodzicom od czasu urodzenia się dziecka. Przy czym tylko osobom dorosłym, posiadającym pełną zdolność do czynności prawnych.
Władzy rodzicielskiej nie mają małoletni rodzice dziecka, aż do czasu uzyskania przez nich pełnoletności - poprzez osiągnięcie wieku 18 lat. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy matką dziecka zostaje osoba niepełnoletnia, ale będąca w wieku powyżej szesnastu lat. Wówczas może poprzez wcześniejsze zawarcie małżeństwa (za zgodą jednak sądu) uzyskać władzę rodzicielską.
Do kiedy trwa władza rodzicielska?
Władza rodzicielska trwa aż, albo tylko - do osiągnięcia przez nasze dziecko pełnoletności, a zatem 18 lat. Z chwilą uzyskania przez nie 18 lat, władza ta wygasa z mocy prawa.
Innymi przyczynami ustania władzy rodzicielskiej aniżeli uzyskanie przez dziecko pełnoletności, są:
- śmierć jednego z rodziców;
- śmierć dziecka;
- utrata przez jedno z rodziców pełnej zdolności do czynności prawnych;
- zaprzeczenie macierzyństwa;
- zaprzeczenie ojcostwa;
- ustalenie bezskuteczności uznania dziecka;
- uchylenie prawomocnego wyroku ustalającego ojcostwo;
- przysposobienie dziecka;
- rozwiązanie przysposobienia;
- zawieszenie władzy rodzicielskiej;
- pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej.
Zgodnie z art. 94 kro jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej, albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu.
Natomiast jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.
Piecza nad dzieckiem.
Zgodnie z treścią art. 96 kro:
- rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień;
- rodzice, którzy nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych uczestniczą w sprawowaniu bieżącej pieczy nad osobą dziecka i w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowi inaczej.
