Zespół PewnyPrawnik.pl
Podejmując prace nie wiemy jak będzie kształtować się przyszłość z nią związana. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć czy nasza współpraca będzie nacechowana partnerstwem i pozytywnymi relacjami w zespole. W myśl Konstytucji RP fundamentalne znaczenie odgrywa współpraca oparta na zasadzie równości wszystkich wobec prawa.
Niestety jednak w obecnych czasach coraz częściej słyszymy o mobbingu w pracy, czyli prześladowaniu pracownika, szkodzeniu mu i nierównym jego traktowaniu, które w konsekwencji może powodować zaniżoną samoocenę i brak poczucia swojej wartości. Choć zjawisko to nie jest obce i sięga korzeniami najdawniejszych czasów to dopiero od niedawna społeczeństwo zaczęło głośno sprzeciwiać się takim praktykom. Świadczy o tym chociażby stosunkowo niedawno wprowadzona do Kodeksu Pracy - obowiązująca od 2004r.- definicja mobbingu.
W świetle art. 933 KP Mobbing to działania lub zachowania:
- dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi – należy zwrócić uwagę, iż definicja ta odnosi się wyłącznie do pracownika, rozumianego jako osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę lub powołania, mianowania, a także spółdzielczej umowy o pracę. Wynika z tego, że osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej tzn. zlecenia, o dzieło, agencyjnej lub wykonująca pracę w ramach jednoosobowego zatrudnienia nie korzysta z ochrony przewidzianej w KP i nie może powoływać się na art. 933 KP(oczywiście nie oznacza to, że nie przysługuje im żadna ochrona prawna);
- polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika – oznacza to eskalacje złego traktowania pracownika. Zjawisko to musi mieć znamiona powtarzalności i systematyczności. W nauce prawa przyjęto, iż częstotliwość ta oznacza: przynajmniej raz w tygodniu przez okres co najmniej pół roku. Zatem co do zasady jednorazowe zachowanie mające przejawy mobbingu nie może być traktowane jako takie. Niemniej jednak należy zaakcentować, iż w skrajnych przypadkach naganne zachowania w stosunku do pracownika mające znamiona mobbingu mogą być za takie uznane nawet jeżeli miały miejsce w ciągu jednego dnia – warunkiem jest wielokrotność zachowania w ciągu dnia. O powyższym stanowi wyrok Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2007 r.: „Definicja Kodeksu pracy […] kładzie nacisk na fakt, iż nie wystarczy jednokrotne lub kilkakrotne stosowanie mobbingu w krótkim okresie. Przyjmuje się, iż długotrwały terror psychiczny w miejscu pracy to co najmniej 6 miesięcy. Nie jest to jednak żadna sztywna granica. Czas trwania terroru psychicznego musi być oceniany indywidualnie. Druga, ważna przesłanka to „uporczywość" zachowania pracodawcy. Chodzi tutaj o duże nasilenie złej woli ze strony pracodawcy”(sygn. Akt I PK 176/0).
- wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników – jest to stopniowe i regularne nękanie pracownika powodujące strach, zaniżenie własnej samooceny, poczucie braku wartości, utratę motywacji do pracy i beznadziejność sytuacji. Przejawiać się może w postaci upokarzania, kierowania niestosownych żartów,uwag, krytyki, nękania,zastraszania, gróźb, zlecanie niewykonalnych zadań,nieuwzględniania przy wspólnych projektach i in.
Należy pamiętać, iż uznanie danego zachowania za mobbing zależy od obiektywnej jego oceny, dokonanej w oparciu o przedstawione dowody i okoliczności w jakich miały miejsce.
Na kim spoczywa ciężar udowodnienia mobbingu?
Na mobbingowanym pracowniku spoczywa obowiązek wykazania i przedstawienia wszelkich dowodów świadczących o stosowaniu mobbingu w stosunku do niego. Są to wszelkie nagrania, świadkowie, zapiski lub opinie psychiatrów stanowiące o wywołaniu u pracownika rozstroju zdrowia.
Jak się bronić przed mobbingiem?
Mobbing należy zgłosić do:
- pracodawcy, jeżeli mobberem jest współpracownik albo przełożony. Na uwagę zasługuje fakt, iż to pracodawca ma obowiązek zwalczania mobbingu i to on odpowiada za tego typu praktyki;
- Państwowej Inspekcji Pracy –dokona kontroli w miejscu pracy. Zgłoszenie może być anonimowe;
- stowarzyszenia antymobbingowego;
- skierować sprawę do sądu pracy.
Bardzo ważną rolę odgrywają wszelkie dowody, które są konieczne dla udowodnienia mobbingu Oczywiście przede wszystkim należy być sumiennym i nienagannym pracownikiem, który nie ma sobie nic do zarzucenia. Jeżeli natomiast pojawią się zachowania świadczące o mobbingu to pierwszym krokiem jest sporządzanie notatek, w których dokładnie zapiszesz zachowanie mobbera, kiedy, gdzie i w jakich okolicznością do takiego zachowania doszło, czy był ktoś świadkiem. Poważnym argumentem są nagrania oraz treści maili i smsy otrzymywane od mobbera. Ponadto należy weryfikować wszystkie zachowania, które mogą stanowić oznaki poniżania czy podważania kompetencji, a gdy będą się powtarzały należy się sprzeciwić i porozmawiać – jeżeli jesteś w stanie.
Ponadto zgodnie z Kodeksem Pracy pracownikowi przysługuje prawo rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Jest to warunek konieczny, aby móc wystąpić do pracodawcy z roszczeniem o odszkodowanie, które wynosi nie mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Zaś jeśli następstwem mobbingu jest rozstrój zdrowia, wówczas może dochodzić zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
