Zespół PewnyPrawnik.pl
WŁADZA RODZICIELSKA PRZY ROZWODZIE. POWIERZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ
Rozwód dla każdego związku małżeńskiego jest ostatecznością. Jest to szczególnie trudna decyzja, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci. Rozwód często powoduje, że nasze prywatne życie całkowicie się zmienia, a niejednokrotnie odbija się negatywnie na rozwój naszych pociech. W takich sytuacjach w pierwszej kolejności trzeba zadbać o dobro dzieci i ich prawidłowy rozwój psychiczny. Przede wszystkim rodzice muszą ustalić kto będzie na stałe wychowywał dziecko. Niestety wciąż ustalenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi jest bardzo problematyczne. Przede wszystkim z powodu ogromnych emocji jakie towarzyszą rodzicom w tych chwilach.
WŁADZA RODZICIELSKA - NA CZYM POLEGA
Aby móc mówić o władzy rodzicielskiej, konieczne jest wyjaśnienie znaczenia tej instytucji. W orzecznictwie przyjęto, że władza rodzicielska to ogół praw i obowiązków rodziców względem ich małoletnich dzieci, które mają zmierzać do zapewnienia dzieciom należytej pieczy, dbania o ich rozwój, a także mających na celu realizowanie ich potrzeb oraz strzeżenie interesów (Uchwała SN z dnia 8 marca 2006r, sygn.. akt III CZP 98/05).
W myśl art. 58 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.i.o.) o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem Sąd orzeka w wyroku rozwodowym. Podczas toczącego się postępowania w sprawie rozwodowej i w konsekwencji w wyroku rozwodowym Sąd obowiązkowo musi wyznaczyć sposób i zakres wykonywania władzy rodzicielskiej. Sąd może powierzyć sprawowanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, tylko jednemu z rodziców, a także może orzec o ograniczeniu, zawieszeniu lub całkowitym pozbawieniu władzy rodzicielskiej oboje z nich.
-
Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom
Warunkiem powierzenia władzy rodzicielskiej przez Sąd obojgu rodzicom jest pozostawanie przez nich po rozwodzie w dobrych relacjach. Dodatkowo bardzo istotną sferą są silne więzi między rodzicami a dzieckiem. Są to warunki niezbędne ze względu na to, że to na obojgu rodzicach spoczywa obowiązek zapewnienia dziecku odpowiedniej opieki oraz zaspokajania jego potrzeb. Rodzice wspólnie i w porozumieniu muszą realizować obowiązek rodzicielski wobec ich wspólnego dziecka, dążyć do jego prawidłowego rozwoju i dbać o jego interesy.
Zgodnie z brzmieniem art. 58 k.r.i.o. rodzice mają prawo przedstawienia wspólnie ustalonego rozwiązania co to sposobu i zakresu wykonywania władzy rodzicielskiej oraz kontaktów. Sąd uwzględnia porozumienie rodziców, jeżeli nie poweźmie żadnych wątpliwości co do zaproponowanego sposobu jej sprawowania i jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. W razie braku porozumienia rodziców,
Sąd wedle własnego uznania rozstrzyga w tym zakresie. Pamiętać należy, że dziecko może mieć tylko jedno miejsce zamieszkania. Dlatego też, zgodnie z art. 25 § 2 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), gdy władza rodzicielska przysługiwać ma obojgu rodzicom to miejsce zamieszkania dziecka będzie u tego rodzica, u którego dziecko przebywa na stałe. Tylko w przypadku powzięcia istotnych wątpliwości co do sprawowania władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców, Sąd może powierzyć władzę jednemu z rodziców.
-
Powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców z ograniczeniem władzy drugiego
Zgodnie z dyspozycją art. 107 § 2 k.r.i.o. Sąd uprawniony jest do powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej tylko jednemu z rodziców, ograniczając jednocześnie władzę drugiego rodzica względem dziecka. Ograniczenie to polega na sprawowaniu władzy rodzicielskiej tylko do pewnych ściśle wskazanych praw i obowiązków, sprecyzowanych przez Sąd. Najczęściej są to uprawnienia polegające na uczestniczeniu tego rodzica w podejmowaniu decyzji w istotnych dla dziecka sprawach.
Są to np. wybór miejsca zamieszkania, szkoły do której dziecko ma uczęszczać, wydanie paszportu. Sąd powierzając władzę rodzicielską jednemu z rodziców bierze pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka, jego więzi uczuciowe i emocjonalne z rodzicem, okoliczność wspólnego wychowywania i zamieszkiwania dziecka ze swoim rodzeństwem, właściwości psychiczne umożliwiające samodzielne sprawowanie władzy rodzicielskiej. Istotne jest również to gdzie dziecko mieszkało przed rozwodem i z którym rodzicem spędzało najwięcej czasu. Sąd przy wydawaniu decyzji może zaczerpnąć również opinii biegłego z zakresu psychologii lub psychiatrii bądź przeprowadzić konsultacje z ośrodkiem diagnostyczno – konsultacyjnym.
-
Pozbawienie, ograniczenie lub zawieszenie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców
Takie rozstrzygnięcie Sądu jest dla rodziców najbardziej dotkliwe i najdalej ingerujące w sferę rodzicielstwa. Niestety jednak są to sytuacje, w których rodzice nie potrafią sprostać swoim rodzicielskim obowiązkom (najczęściej w sposób zawiniony). Aby Sąd mógł pozbawić, ograniczyć lub zawiesić władzę rodzicielską muszą wystąpić szczególne przesłanki, mające decydujący wpływ na takie orzeczenie. Zgodnie z art. 111§ 1 k.r.i.o do pozbawienia władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców dojdzie w sytuacji, gdy:
- władza rodzicielska nie może być sprawowana z powodu trwałej przeszkody;
- rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej;
- rodzice w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka.
W oparciu o art. 111 § 2 zaznaczyć należy, że władza rodzicielska może zostać przywrócona, jeśli ustaną przyczyny jej pozbawienia.
Do ograniczenia władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym może dojść, jeżeli wymaga tego dobro dziecka (art. 1132 k.r.i.o.). Przede wszystkim są to sytuacje kiedy obowiązki rodzicielskie są niewłaściwie wykonywane i mogą naruszać dobro dziecka. Ograniczając władzę Sąd wskazuje czynności, których rodzice bez zgody Sądu nie mogą dokonywać względem dziecka.
Natomiast zgodnie z art. 110 § 1 k.r.i.o. zawieszenie władzy rodzicielskiej ma miejsce w przypadku wystąpienia przeszkody w sprawowaniu władzy rodzicielskiej o charakterze przemijającym. Decyzja taka może zapaść w wyroku rozwodowym, gdy np. jedno z rodziców jest chore, ale choroba ta jest uleczalna. Gdy przeszkoda w sprawowaniu władzy rodzicielskiej przeminie, Sąd uchyla zawieszenie.
