Zespół PewnyPrawnik.pl
Decydując się na formalne rozwiązanie małżeństwa, należy w pierwszej kolejności zadać sobie pytanie: rozwód z orzekaniem o winie, czy może lepiej rozwód bez winy? Co będzie dla nas lepsze i mniej dotkliwe?'
Zgodnie z danymi zebranymi przez Główny Urząd Statystyczny w 2018 roku w całej Polsce skutecznie rozwiodło się 63 tys. małżeństw. Z tego w około 63 % przypadkach przyczyną rozpadu małżeństwa była zdrada drugiego małżonka. Była to zarówno wyłączna przyczyna jak również wystąpiła w połączeniu z innymi okolicznościami – przyczynami. W drugiej kolejności powodem rozwodu był alkoholizm jednego małżonka czyli uzależnienie. Na trzecim miejscu uplasowały się szeroko pojęte „patologie” rodzinne wymierzone wobec członków rodziny i mające negatywny wpływ na ich życie.
Wskazane wyżej przyczyny odnoszą się do rozwodów, w których orzekano o winie wyłącznie jednego z małżonków. Pamiętać należy, że jeżeli małżonkowie nie złożą zgodnego wniosku o nieorzekaniu o winie, sąd w wyroku rozwodowym musi wskazać stronę tj. małżonka, który w świetle przytoczonych w toku postępowania okoliczności i dowodów jest winny rozkładu pożycia małżeńskiego. To znaczy, ze Sąd nie będzie orzekał o winie małżonków, tylko w przypadku gdy złożą oni zgodny wniosek w tym zakresie.
Przy rozstrzyganiu o wyłącznej winie jednego małżonka sąd ustala czy zachowania skutkujące naruszeniem obowiązków małżeńskich i prowadzące do rozkładu pożycia miały charakter umyślny czy nieumyślny. Ma to istotne znaczenie przy rozstrzyganiu w sprawach o rozwód. Przed złożeniem pozwu o rozwód należy przemyśleć kwestie wniosku w zakresie winy. Sprawy rozwodowe często nacechowane są dużym stopniem skomplikowania oraz emocjonalności. Zdarza się, że stronie zależy na tym, aby jak najszybciej doszło do rozwiązania (mającego często już tylko charakter formalny) małżeństwa – dlatego zamiast stwierdzenia winy drugiego małżonka wolą rozwód bez wskazywania osoby wyłącznie winnej rozkładu pożycia.
POJĘCIE WINY
Zgodnie z treścią art. 57 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: krio):"orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia". W przepisie tym wprowadzono pojęcie „winy”, jednak nie skazano co należy przez to pojęcie rozumieć i jak je interpretować. W doktrynie ugruntowało się stanowisko, zgodnie z którym „wina” w rozpadzie związku małżeńskiego przejawia się określonym działaniem jednego z małżonków. O winie mówimy wtedy, gdy działanie to:
- narusza obowiązki małżeńskie, do których realizacji zobowiązany jest małżonek;
- jest sprzeczne z określonymi normami prawnymi, zasadami współżycia społecznego oraz dobrymi obyczajami w zakresie odnoszącym się do wzajemnych stosunków między małżonkami,
- wpływa destrukcyjnie na małżeństwo i prowadzi do rozkładu pożycia, a małżonek winny rozkładu jest świadomy skutków swego działania.
Działania jednego z małżonków muszą pozostawać w ścisłym związku przyczynowym z rozkładem pożycia małżeńskiego, aby można było mówić o tym, że działania te były zawinione. Podkreślenia wymaga, że przypisanie jednemu z małżonków winy w rozkładzie pożycia jest możliwe nie tylko wtedy, gdy działał on z zamiarem spowodowania rozpadu małżeństwa. Wina będzie miała miejsce nawet wtedy, gdy małżonek mógł przewidzieć skutki swojego działania: pewnego zachowania lub zaniechania. A zatem o „winie” mówi się nawet wtedy, gdy małżonek co prawda nie działał z zamiarem (tj. nie miał zamiaru doprowadzić do rozpadu małżeństwa), ale był w pewnym sensie świadom i mógł przewidzieć, że swoim zachowaniem doprowadzi do rozpadu małżeństwa.
NARUSZENIE OBOWIĄZKÓW PRZEZ MAŁŻONKÓW
Nie jest możliwe udzielenie wyczerpującej odpowiedzi na pytanie: co należy rozumieć przez pojęcie obowiązków małżeńskich. Jest to pojęcie szerokie i może przejawiać się w różny sposób, w każdym aspekcie życia małżeńskiego. Do podstawowych najogólniejszych obowiązków należy zaliczyć: obowiązek wspólnego pożycia, wierność, szczerość, lojalność, działanie dla dobra rodziny, wzajemna pomoc i wspieranie. Postępowanie, które narusza obowiązki małżeńskie stanowi podstawę do orzeczenia o winie rozpadu małżeństwa.
Odpowiedzialność małżonków i stopień przyczynienia się do rozpadu przez małżonków nie ma znaczenia przy rozwodzie. To znaczy, że sąd w postępowaniu rozwodowym nie bierze pod uwagę, który z małżonków przyczynił się w większym, a który w mniejszym stopniu. Sąd w treści wyroku rozwodowego albo orzeka o wyłącznej winie jednej strony, albo wskazuje, że obie strony są winne, albo na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie (tak m.in.: wyrok SN z dnia 24 maja 2005 r., V CK 646/04).
PRZYCZYNY ROZKŁADU POŻYCIA
Wyróżnia się zawinione oraz niezawinione przyczyny rozkładu pożycia. Wśród tych pierwszych wyróżnia się m.in.
- awantury, przemoc, alkoholizm, groźby, znęcanie;
- zdrada, opuszczenie współmałżonka, nieetyczne postępowanie;
- odmowa wzajemnej pomocy, brak lojalności, zaniedbywanie rodziny;
- odmowa współżycia;
- nieróbstwo, niechęć w podjęciu pracy, nieuczestniczenie w wychowaniu dzieci i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, niezaspokajanie potrzeb rodziny.
Do katalogu niezawinionych przyczyn zalicza się m.in.:
- choroba w tym m.in. choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy;
- niemożność współżycia spowodowana najczęściej chorobą;
- różnica charakterów.
SKUTKI ORZECZENIA
Jednym z ważniejszych skutków rozwodów z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego z małżonków jest powstanie obowiązku alimentacyjnego po stronie małżonka winnego rozpadu małżeństwa. Uprawnienie małżonka niewinnego rozpadu małżeństwa do wystąpienia z wnioskiem o zasądzenie na jego rzecz alimentów i otrzymywanie ich od byłego małżonka winnego rozkładu pożycia zostało skonkretyzowane artykułem 60 § 2 krio, zgodnie z którym: „Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”.
Zatem obowiązek alimentacyjny małżonka uznanego za wyłącznie winnego powstaje nawet wówczas, gdy niewinny małżonek jest w stanie sam zaspokoić swoje potrzeby życiowe, ale z powodu rozwodu jakość jego życia oraz sytuacja materialna uległa znacznemu pogorszeniu, tj. poziom jego życia nie jest równy poziomowi życia sprzed rozwodu. Jeżeli jednak uprawniony do alimentów zawrze nowy związek małżeński uprawnienie do pobierania alimentów ustaje, tj. obowiązek alimentacyjny wygasa.
Artykuł Partnerski
