Zespół PewnyPrawnik.pl
Czym jest przemoc w rodzinie?
Pojęcie, choć bardziej należy mówić o zjawisku „przemocy w rodzinie” zostało zdefiniowane w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (dalej: uppr). Zgodnie z art. 2 pkt 2 uppr przemoc w rodzinie to zarówno jednorazowe, jak i powtarzające się umyślne działanie bądź zaniechanie, które narusza prawa lub dobra osób bliskich i naraża te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszenia nietykalności cielesnej oraz powoduje szkody - zarówno psychiczne, jak i fizyczne - wywołujące cierpienie i ból. Osobami bliskimi, w myśl art.2 pkt. 1 uppr są: małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki), rodzeństwo, przysposobieni, a także osoby, które wspólnie zamieszkują i prowadzą razem gospodarstwo domowe. Stosowanie wobec osoby najbliższej przemocy, stanowi podstawę do założenia tzw. Niebieskiej Karty.
Założenie "NIEBIESKIEJ KARTY"
Przesłanką założenia Niebieskiej Karty jest wystąpienie przemocy. Procedurę założenia „Niebieskiej Karty” wszczyna się w razie zaistnienia okoliczności świadczących o przemocy w rodzinie, które dodatkowo poparte są odpowiednimi faktami. A zatem procedurę Niebieskiej Karty należy uruchomić, gdy mamy do czynienia z uzasadnionym podejrzeniem wystąpienia przemocy w rodzinie. W myśl art. 9d ust.2 uppr procedura taka obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez zespół przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej takich jak MOPS, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia.
Przemoc a odpowiedzialność karna
Zjawisko przemocy jest spenalizowane w art. 207 Kodeksu karnego (dalej: k.k.) i zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. W brzmieniu wskazanego przepisu karze takiej podlega ten "kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny”.
Rodzaje przemocy
Przemoc może mieć wielowymiarowy charakter i przybierać różne formy, tj. przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej, ekonomicznej. W przypadku stosowania przemocy fizycznej mamy na myśli naruszenie cielesności tj. rękoczyny, szarpanie, bicie, przypalanie papierosem. Przemoc psychiczna przejawia się m.in. poprzez obrażanie, zastraszanie, szantażowanie, poniżanie, krzyk. Szczególnym rodzajem przemocy jest przemoc ekonomiczna polegająca na pozbawieniu osób bliskich oprawcy środków finansowych czy utrudnianie bądź umyślne uniemożliwianie zaspokojenia potrzeb życiowych. Takie zachowania stanowią uzasadnioną podstawę założenia Niebieskiej Karty. O jej założenie ofiara przemocy może wystąpić w trakcie interwencji policji. Wówczas, w uzasadnionych przypadkach, funkcjonariusz policji wszczyna procedurę Niebieskiej Karty poprzez jej założenie.
Procedura "NIEBIESKIEJ KARTY"
Niebieska Karta składa się z dwóch części, tj. części A oraz części B.
- Część A – (dla policji) w tej części funkcjonariusz policji opisuje zdarzenie, które jest przyczyną wszczęcia procedury i założenia Niebieskiej Karty, i które miało miejsce podczas interwencji funkcjonariusza. Stanowi dowód opisanego zdarzenia i potwierdzenie tego, że w danej rodzinie występuje zjawisko przemocy. Wskazuje się m.in. dokładne dane osoby, co do której istnieje uzasadnione podejrzenie, że jest ofiarą przemocy (dane pokrzywdzonego) oraz dane osoby, która stosuje przemoc (dane oprawcy), rodzaje zachowań, od jak dawna takie zachowania występują, czy sprawca leczy się psychiatrycznie, czy ma dozór kuratora, czy był skazany już za podobne zachowania.
- Część B – (dla ofiary) jest to część przeznaczona dla ofiary, w której zawarte są informacje niezbędne dla ofiar przemocy. W tym m.in. informacje o instytucjach zajmujących się pomocą dla ofiar przemocy w rodzinie, ich adresy i telefony.
Po zakończeniu interwencji wypełnioną kartę przekazuje się dzielnicowemu. Ten ma obowiązek podjąć niezbędne działania w celu zminimalizowania i zapobieżenia przemocy w rodzinie. W tym celu, w terminie 7 dni od dnia powzięcia informacji o zdarzeniu i przekazania mu karty, zobowiązany jest udać się do domu zgłaszanej rodziny, a następnie do regularnej kontroli celem zapewnienia bezpieczeństwa osobom narażonym na akty przemocy. Do jego zadań należy również dokonanie oceny stopnia ponownego zagrożenia przemocą, kontroli sprawcy przemocy, obserwacji jego zachowań oraz sytuacji w domu, w którym występuje przemoc. Nadto, jeżeli ofiara czuje się zagrożona i istnieje duże prawdopodobieństwo, że po raz kolejny stanie się ofiarą przemocy, w ramach uprawnień Niebieskiej Karty może w każdej chwili zawiadomić o zagrożeniu policjanta dzielnicowego i wezwać go do interwencji. Ofierze przysługuje także prawo do skorzystania z pomocy medycznej, psychologicznej oraz terapii.
"NIEBIESKA KARTA" jako dowód w sądzie
Choć samo założenie Niebieskiej Karty nie skutkuje wszczęciem postępowania karnego przeciwko sprawcy, to stanowi ona bardzo ważny środek dowodowy. Dlatego jeśli mamy do czynienia z ofiarą przemocy, założenie tej karty jest bardzo ważne dla celów dowodowych. Kluczowym argumentem założenia takiej karty jest ewentualne, przyszłe posłużenie się nią jako dowodem w wytoczonej przeciwko sprawcy sprawie karnej. Jednakże zaznaczyć trzeba, że założenie Niebieskiej Karty nie pozbawia oczywiście ofiary prawa do zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Możliwe jest zatem jednocześnie z rozpoczęciem procedury Niebieskiej Karty zawiadomienie o przestępstwie.
NIEBIESKA KARTA na „CZAS OKREŚLONY”
Celem zakładania Niebieskich Kart jest przeciwdziałanie i dążenie do zminimalizowania, a w rezultacie do wyeliminowania przemocy w rodzinie. Dlatego w ramach tej procedury, w okresie jej trwania odpowiednie organy podejmują działania polegające na regularnej kontroli aktualnej sytuacji rodzin, u których występuje przemoc, dokonywaniu oceny stopnia zagrożenia przemocą, kontroli sprawcy przemocy, obserwacji jego zachowań, sprawdzaniu relacji panujących w rodzinie. Regularne interwencje mają wpływać na zachowanie sprawców, którzy niejednokrotnie ograniczają swoje akty agresji. Agresorzy mają świadomość, że ich zachowania są ciągle kontrolowane i dokumentowane przez odpowiednie organy.
Jeżeli wskutek podjętych działań tj. po wykonaniu w całości indywidualnego planu pomocy w rodzinie objętej kontrolą nie występują akty agresji i można jednoznacznie stwierdzić, że przemoc domowa ustała, wówczas dochodzi do sfinalizowania procedury Niebieskiej karty. Zakończenie tej procedury musi zostać zakomunikowane wszystkim podmiotom, które brały udział w jej realizacji.
