Zespół PewnyPrawnik.pl
Emerytura pomostowa przysługuje tylko ściśle określonemu przepisami prawa kręgowi osób. Aby ubiegać się o tzw. „pomostówkę” przede wszystkim trzeba osiągnąć wymagany wiek, zaś praca musi być wykonywana w tzw. warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.
Warunki przejścia na emeryturę pomostową
Zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, o emeryturę pomostową na zasadach ogólnych może ubiegać się osoba, która łącznie spełnia następujące warunki:
- urodziła się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
- przez okres min. 15 lat wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;
- ma co najmniej 55 lat - kobiety i co najmniej 60 lat – mężczyźni;
- suma okresów składkowych i nieskładkowych, wynosi dla kobiet co najmniej 20 lat i dla mężczyzn 25 lat;
- przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywała prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze (wymienioną w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac);
- po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (wskazaną w nowych wykazach prac);
- rozwiązała stosunki pracy.
Należy również zaznaczyć, że prace te muszą być wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy. Zgodnie z orzecznictwem za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy należy rozumieć pracę wykonywaną stale i codziennie w warunkach szczególnych tj. jeżeli pracownika obowiązuje 8 godzinny wymiar czasu pracy to przez 8 godzin dziennie (vide: wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07).
Ponadto emerytury pomostowe w rozumieniu ustawy odnoszą się wyłącznie do pracowników zatrudnionych w ramach stosunku pracy. Przepisy te nie odnoszą się zatem do osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia, dzieła lub prowadzących działalność gospodarczą, gdyż nie są one w znaczeniu przepisów ustawy pracownikami.
Warunkiem jest również rozwiązanie wszystkich stosunków pracy, w których osoba ubiegająca się o przedmiotową emeryturę pozostaje. Natomiast nie ma znaczenia to czy bezpośrednio przed wystąpieniem z wnioskiem o przyznanie emerytury osoba pozostaje w stosunku pracy czy też rozwiązanie takie nastąpiło jakiś czas temu (jeżeli oczywiście pozostałe warunki zostały spełnione).
Do stażu zalicza się zarówno okresy opłacania składek (aktywność zawodowa - czas zatrudnienia), jak i ich nieodprowadzania (np.: okres studiów (ukończonych), pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego etc.).
Praca w szczególnych warunkach
W.w. ustawa w art. 3 ust. 1 wprost wskazuje, iż praca w szczególnych warunkach to praca związana z czynnikami ryzyka, które:
- z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia,
- wykonywane są w szczególnych warunkach środowiska pracy,
- determinowane są siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo wprowadzenia środków profilaktyki (technicznej, organizacyjnej i medycznej) wymagają od pracownika wykonywania takich zadań, które przekraczają poziom jego możliwości, ograniczony wskutek procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym jego pracę na dotychczasowym stanowisku.
Czynniki ryzyka są związane z takimi rodzajami prac jak prace pod ziemią, na wodzie, pod wodą, w powietrzu, w warunkach zimnego i gorącego klimatu, podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym.
Szczegółowy wykaz prac wykonywanych w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy pomostowej i są to np.: górnicy, hutnicy, rybacy morscy, tancerze zawodowi, których praca wiąże się z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym (ubezpieczeni z tytułu działalności artystycznej).
Praca o szczególnym charakterze
Zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, do prac o szczególnym charakterze zalicza się prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.
Na podstawie załącznika nr 2 do ustawy należą do nich m.in.: pilot, maszynista, kierowca pojazdów uprzywilejowanych czy komunikacji publicznej, pielęgniarka.
Zróżnicowanie rodzaju pracy w wykazach ma znaczenie przy obliczaniu stażu pracy
Prace te zostały zróżnicowane ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Pogrupowanie to ma znaczenie przy ustalaniu okresu zatrudnienia. Należy mieć bowiem świadomość, że przy obliczaniu stażu pracy nie sumuje się okresów pracy o szczególnym charakterze z okresami pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Wymagany 15-letni okres pracy musi być osiągnięty tylko z tego rodzaju pracy, który wynika z tego samego wykazu (tj. suma przepracowanych lat na tym stanowisku wyszczególnionym wyłącznie w zał. nr 1 do ustawy, albo wyłącznie w zał. nr 2 do ustawy).
