Urlop macierzyński
Prawo cywilne

Urlop macierzyński

Urlop macierzyński jest uprawnieniem związanym ze stosunkiem pracy - przysługuje matce, a w niektórych przypadkach także ojcu dziecka lub członkom najbliższej rodziny. Celem urlopu macierzyńskiego jest zapewnienie możliwości bezpośredniego sprawowania opieki nad dzieckiem, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w formie zasiłku macierzyńskiego.

Podstawowe przesłanki udzielenia urlopu macierzyńskiego to urodzenie dziecka (czy wzięcie na wychowanie) przez pracownika oraz faktyczne zaprzestanie świadczenia pracy w celu zapewnienia opieki dziecku.

Uprawnienie do urlopu macierzyńskiego wynika bezpośrednio z Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy Dz. U. nr 24 poz. 141 z późniejszymi zmianami (dalej k.p.). Uprawnienia i obowiązki związane z urlopem macierzyńskim zostały określone w dziale VIII Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, a konkretnie od art. 180 do art. 182 k.p. Poniżej prezentujemy najważniejsze aspekty udzielania i wykorzystywania urlopów macierzyńskich.

Wymiar urlopu macierzyńskiego

Wymiar urlopu macierzyńskiego jest określony w art. 180 par. 1 k.p., jego długość uzależniona jest od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu i wynosi:

  • 20 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka;
  • 31 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci;
  • 33 tygodni - w przypadku urodzenia trojga dzieci;
  • 35 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci;
  • 37 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci jednocześnie.

Terminy udzielania urlopu macierzyńskiego

Standardowo, okres urlopu macierzyńskiego rozpoczyna bieg w dniu porodu, jednak na wniosek matki pracodawca może jej udzielić do 6 tygodni urlopu przed planowaną datą porodu, potwierdzoną zaświadczeniem lekarskim. To pracownica decyduje czy i jaką część urlopu macierzyńskiego pragnie wykorzystać przed urodzeniem dziecka – art. 180 par. 2 k.p. nadaje jej uprawnienie – w żadnym wypadku nie jest to obowiązek. Po urodzeniu dziecka przysługuje jej pełny wymiar urlopu określony Kodeksem Pracy pomniejszony o liczbę dni wykorzystanych przed datą porodu.

Kodeks Pracy jasno precyzuje w art.179.1 par 1, że wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (zgodnie z zapisem art. 182.1 par. 1 k.p.) bezpośrednio po urlopie macierzyńskim tylko w ciągu 21 dni po porodzie. Złożenie takiego wniosku umożliwia kobiecie dzielenie się korzystaniem z urlopu rodzicielskiego (a co za tym idzie zasiłkiem macierzyńskim za ten okres) z ojcem dziecka pod warunkiem, że jest on ubezpieczony. Wprawdzie ten zapis dotyczy urlopu rodzicielskiego, ale jest ściśle związany z urlopem macierzyńskim, gdyż niedopełnienie terminu uniemożliwia późniejsze korzystanie z opieki naprzemiennej przez obydwoje z rodziców.

Rezygnacja z urlopu macierzyńskiego

Pracownica może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego, po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni po porodzie. Warunkiem niezbędnym jest wykorzystanie pozostałej części urlopu macierzyńskiego przez ojca dziecka (pracownika lub ubezpieczonego, który zaprzestał pracy lub działalności zarobkowej, w celu sprawowania opieki nad dzieckiem). Ojciec dziecka ma prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze pozostałym po dniu rezygnacji przez matkę.

W przypadku choroby matki dziecka i pozostawania przez nią w szpitalu, ma ona prawo do rezygnacji z urlopu macierzyńskiego po 8 tygodniach od daty porodu pod warunkiem przejęcia pozostałej części urlopu macierzyńskiego przez ojca dziecka lub inną osobę, która będzie w tym czasie sprawowała osobistą opiekę nad dzieckiem.

Matka dziecka może także przerwać urlop macierzyński na czas pozostawania przez nią w szpitalu lub pobytu dziecka w szpitalu, a po jego upuszczeniu kontynuować urlop macierzyński. Urlop macierzyński w okresie przebywania matki w szpitalu wykorzystuje ojciec dziecka lub inna bliska osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem w trakcie hospitalizacji matki.

Śmierć matki lub porzucenie przez nią dziecka

Kodeks pracy w art. 180 par. 12 k.p. określa, że w przypadku zgonu pracownicy w trakcie urlopu macierzyńskiego albo ubezpieczonej - matki dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, prawo do pozostałej części niewykorzystanego urlopu przechodzi na ojca dziecka lub  innego członka najbliższej rodziny, który podejmie się sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

W przypadku porzucenia dziecka w czasie urlopu macierzyńskiego, część urlopu macierzyńskiego pozostała po dniu porzucenia dziecka, przypada ojcu dziecka lub  innemu członkowi najbliższej rodziny, który podejmie się sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Matce dziecka zawsze przysługuje co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Śmierć dziecka lub urodzenie martwego dziecka

Po urodzeniu martwego dziecka lub jego śmierci w ciągu pierwszych 8 tygodni życia, pracownica ma prawo do 8 tygodni urlopu macierzyńskiego. Jeśli zgon dziecka nastąpi w trakcie urlopu macierzyńskiego, ale po upływie 8 tygodni trwania urlopu, pracownica ma prawo do dalszego urlopu macierzyńskiego przez 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Polecane kancelarie

Ostatnie artykuły

Jak wyjść
z długów?
Prawo cywilne

Bardzo łatwo wpaść w spiralę zadłużenia. Przyczyny mogą być różne: życie ponad stan, nagła utrata pracy, choroba czy ...

Czytaj
Ile kosztuje adwokat? Ile zapłacę za reprezentowanie w sądzie?

Osoby, które rozważają skorzystanie z pomocy adwokata, mogą zastanawiać się nad tym, ile będzie kosztowała porada pra...

Czytaj