Czym jest przysposobienie (adopcja) dziecka i kiedy jest możliwe
Prawo cywilne

Czym jest przysposobienie (adopcja) dziecka i kiedy jest możliwe

Przysposobienie dziecka, potocznie nazywane adopcją, w skrócie polega na sprawowaniu pieczy zastępczej nad małoletnim, w taki sposób, aby zapewnić mu warunki takie jak między biologicznymi rodzicami, a dzieckiem, z uwzględnieniem zarówno celów wychowawczych jak i przepisów prawa. Głównym zamiarem pomysłodawców adopcji jest bowiem dobro osoby przysposabianej (dziecka).

Przesłanki przysposobienia.

Przysposobienie następuje przez orzeczenie sądu opiekuńczego, na wniosek przysposabiającego (osób mających zamiar zaopiekować się dzieckiem), czyli potencjalnych rodziców. Wniosek należy zgłosić w sądzie opiekuńczym właściwym dla osoby przysposabiającego lub osoby mającej być przysposobioną. Poprzedza to długa procedura przygotowawcza, której celem jest wybór najlepszego kandydata. Wśród podstawowych przesłanek niezbędnych do przysposobienia, wskazać można:

  • małoletniość osoby przysposabianej, które powinno być spełnione w dniu złożenia wniosku o przysposobienie (art. 114 k.r.o.) (przysposobić można zatem tylko małoletniego);
  • pełną zdolność do czynności prawnych oraz kwalifikacje osobiste przysposabiającego, które mogą gwarantować, że będzie ona prawidłowo wywiązywał się z nałożonych obowiązków (art. 114 1 k.r.o);
  • posiadanie przez przysposabiającego opinii kwalifikacyjnej oraz świadectwa ukończenia szkolenia ośrodka adopcyjnego (art. 114 1 k.r.o);
  • odpowiednią różnicę wieku pomiędzy przysposobionym, a przysposabiającym (art. 114 1 k.r.o);
  • zgodę przysposabianego, który ukończył 13 lat, jednak Sąd opiekuńczy powinien wysłuchać przysposabianego, który nie ukończył lat trzynastu, jeżeli może on pojąć znaczenie przysposobienia. Przy czym wskazać należy, że Sąd może wyjątkowo orzec przysposobienie bez żądania zgody przysposabianego lub bez jego wysłuchania, jeżeli nie jest on zdolny do wyrażenia zgody lub jeżeli z oceny stosunku między przysposabiającym, a przysposabianym wynika, że uważa się on za dziecko przysposabiającego, a żądanie zgody lub wysłuchanie byłoby sprzeczne z dobrem przysposabianego (art. 118 k.r.o.);
  • zgodę rodziców przysposabianego, za wyjątkiem sytuacji, gdy są oni nieznani, pozbawieni władzy rodzicielskiej lub porozumienie się z nimi napotyka przeszkody niemożliwe do usunięcia, a także gdy przemawia za tym dobro dziecka (art. 119 k.r.o.);
  • zgodę przedstawiciela ustawowego przysposabianego, jeżeli pozostaje on pod jego opieką, jednak sąd może odstąpić od zgody ze względu na dobro dziecka (art. 120 k.r.o.);
  • zgodę małżonka przysposabiającego, chyba, że nie posiada on zdolności do czynności prawnych lub porozumienie się z nim jest niemożliwe (art. 116 k.r.o.).

Rodzaje przysposobienia

Wyróżniamy następujące rodzaje przysposobienia:

  • pełne - jego skutkiem jest powstanie pokrewieństwa pomiędzy przysposobionym, a przysposabiającym i jego krewnymi, jak między dzieckiem, a biologicznymi rodzicami. W jego wyniku wygasa władza rodzicielska rodziców biologicznych. W akcie urodzenia przysposabianego wpisywani są jako rodzice osoby przysposabiające lub wydawany jest nowy akt urodzenia. Ponadto, przysposabiany otrzymuje nazwisko przysposabiającego. Przysposobienie to może zostać rozwiązane z ważnych powodów.
  • pełnie nierozwiązywalne tzw. całkowite - charakteryzuje się tzw. zgodą blankietową, polegającą na tym, że rodzice biologiczni wyrażają przed sądem opiekuńczym zgodę na przysposobienie ich dziecka bez wskazania osób przysposabiających. Sporządzany jest nowy akt urodzenia dziecka, w którym wpisywani są jako rodzice przysposabiający. Adopcja ta jest nierozwiązywalna, co odróżnia ją od adopcji pełnej.
  • niepełne – w jego wyniku powstają stosunki prawne tylko pomiędzy przysposobionym, a przysposabiającym, ale rozciągają się także na zstępnych przysposabianego, jednak nie zostają zerwane więzi z biologicznymi rodzicami i rodziną dziecka. Przysposobienie to na wniosek przysposabiającego może być zmienione na pełne.

Możemy również wyróżnić adopcję krajową oraz zagraniczną, która może zostać orzeczona, gdy tylko w ten sposób można zapewnić przysposabianemu odpowiednie zastępcze środowisko rodzinne. Nie ma to zastosowania w takich sytuacjach, gdy przysposabiający już adoptował rodzeństwo przysposobionego lub gdy strony są spokrewnione lub spowinowacone (art. 1142 k.r.o.).

Istnieje także możliwość przysposobienia wspólnego, którego mogą dokonać tylko małżonkowie. Za przysposobienie wspólne małżonków uznaje się także takie sytuacje, gdy przysposobiony jest już dzieckiem jednego z małżonków, a następnie przysposabiany jest przez drugiego małżonka lub wtedy, gdy małżonek, który wcześniej dziecko przysposobił zmarł (art. 115 k.r.o.).

Rozwiązanie przysposobienia

Przysposobienie może być rozwiązane przez sąd opiekuńczy z ważnych powodów, zarówno na żądanie przysposabiającego jak i przysposobionego. Powództwo o rozwiązanie może być także wytoczone przez prokuratora (art. 127 k.r.o.). Rozwiązanie przysposobienia nie będzie jednak możliwe jeśli miałoby spowodować naruszenie dobra małoletniego dziecka. Przysposobienia nie można też rozwiązać po śmierci przysposobionego lub przysposabiającego, za wyjątkiem, gdy przysposabiający zmarł po wszczęciu sprawy o jego rozwiązanie. W tym wypadku w miejsce zmarłej strony wchodzi ustanowiony przez sąd opiekuńczy kurator. Skutki przysposobienia kończą się wraz z jego rozwiązaniem przez sąd. Jeśli przysposobienie zostało rozwiązane na skutek śmierci przysposabiającego przyjmuje się, że skutki ustały z chwilą śmierci.

Pomimo rozwiązania przysposobienia, przysposobiony może zachować imię i nazwisko nabyte w jego wyniku. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy wraz z orzeczeniem o rozwiązaniu przysposobienia może orzec o powrocie do wcześniejszego imienia i nazwiska. Następuje to zarówno na wniosek jednej, jak i drugiej strony.

Polecane kancelarie

Ostatnie artykuły

Jak wyjść
z długów?
Prawo cywilne

Bardzo łatwo wpaść w spiralę zadłużenia. Przyczyny mogą być różne: życie ponad stan, nagła utrata pracy, choroba czy ...

Czytaj
Ile kosztuje adwokat? Ile zapłacę za reprezentowanie w sądzie?

Osoby, które rozważają skorzystanie z pomocy adwokata, mogą zastanawiać się nad tym, ile będzie kosztowała porada pra...

Czytaj