Zespół PewnyPrawnik.pl
Odsetki to forma zarówno wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału jak i też pewnej rekompensaty za niespełnione w terminie świadczenie. Zazwyczaj chodzi o niezwrócone w terminie pieniądze czy nieopłacone w czasie należności, np. rachunek za telefon. Przy naliczaniu odsetek istotne jest określenie ich rodzaju.
Rodzaje odsetek.
W obecnym stanie prawnym występują trzy rodzaje odsetek:
- - zwykłe (kapitałowe);
- - ustawowe za opóźnienie;
- - ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Odsetki zwykłe (kapitałowe).
Stanowią one wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału tzn. z określonej sumy pieniędzy. Uregulowane są w art. 359 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Mogą zostać naliczone wyłącznie, gdy wynika to z czynności prawnej ( np. umowy), ustawy, orzeczenia sądu, a także decyzji wydanej przez inny właściwy organ.
Odsetki ustawowe wynoszą obecnie 5 % w stosunku rocznym, a ich wysokość określana jest przez Ministra Sprawiedliwości w formie obwieszczenia w sprawie odsetek ustawowych. Przepisy określają maksymalną wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej. Zgodnie z kodeksem cywilnym maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne) tj. 10 % w stosunku rocznym. Jeżeli wysokość odsetek przekraczałaby wysokość odsetek maksymalnych (np. strony uzgodniłyby w umowie, że wynoszą one 12%) to należą się odsetki maksymalne czyli 10%.
Odsetki ustawowe za opóźnienie.
Są naliczane za czas opóźnienia tzn. wtedy, gdy dłużnik nie zrealizował świadczenia w ustalonym terminie. Regulacje dotyczące tego rodzaju odsetek znajdziemy w art. 481 k.c. Możemy naliczać naszemu dłużnikowi odsetki za opóźnienie nawet wtedy, gdy:
- nie ponieśliśmy żadnej szkody w wyniku opóźnienia dłużnika;
- dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za okoliczności, które spowodowały opóźnienie w spełnieniu świadczenia (opóźnienie nastąpiło w wyniku okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności).
Obecnie ich wysokość wynosi 7 % w stosunku rocznym. Tak samo jak w przypadku odsetek ustawowych, tutaj strony mogą w umowie określić wysokość odsetek za opóźnienie, jednakże nie mogą one przekroczyć dwukrotności wysokości tychże odsetek, tj. 14%. Jeżeli zatem w umowie strony wskazały, że odsetki będą wynosić 15 %, to zapis ten jest nieważny i skutkuje naliczaniem odsetek w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie czyli 14 %.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Przepisy regulujące ten rodzaj odsetek znajdują się w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych z 8 marca 2013 roku. Zakres podmiotowy zastosowania w.w. ustawy określa art. 2 wskazując m.in. przedsiębiorców, osoby wykonujące wolny zawód. Zakres przedmiotowy obejmuje swoim zasięgiem transakcje handlowe (tj. odpłatną dostawę towarów lub odpłatne świadczenie usług) zawierane w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą. Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 4 lipca 2018 roku wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych wynosi 9,50 % w stosunku rocznym.
40 euro - czyli rekompensata za opóźnienie płatności.
Zgodnie z art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, rekompensata należy się wierzycielowi, który uprawniony jest do naliczania odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Wierzyciel może żądać od dłużnika, bez wzywania go do spełnienia świadczenia, zapłaty równowartości 40 euro jako rekompensaty za opóźnienie płatności i odzyskiwanie należności.
40 euro przeliczone jest na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.
Według przeważającego stanowiska wierzycielowi przysługiwać będzie jedno roszczenie o zapłatę 40 euro (nawet jeżeli wystawiono kilka faktur). Oznacza to że kwoty tej można żądać w odniesieniu do jednej umowy i nie ma znaczenia ile faktur zostało wystawionych w ramach tej umowy. Inaczej jest natomiast w sytuacji, gdy w umowie strony ustaliły, że świadczenie będzie spełnione w częściach. Wówczas od każdej niezapłaconej części można domagać się rekompensaty.
