Zespół PewnyPrawnik.pl
Umowa zlecenia i umowa o dzieło są umowami cywilnoprawnymi. Oznacza to, że do tych umów nie stosuje się przepisów Kodeksu Pracy, a przepisy Kodeksu Cywilnego. W związku tym osobom wykonującym pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej nie przysługuje ochrona i uprawnienia pracownicze przewidziane w Kodeksie Pracy.
A jak wygląda obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w przypadku umów o charakterze cywilnoprawnym?
Z umową zlecenia mamy do czynienia w sytuacji gdy: przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 k.c.). Podstawową cechą umowy zlecenia jest to, że jest to tzw. umowa starannego działania. Oznacza to, że przyjmujący zlecenie wykonuje na rzecz dającego zlecenie określone w umowie czynności. Przy podejmowaniu i realizowaniu określonych działań zobowiązany jest do zachowania należytej staranności.
Z kolei zawierając umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (627 k.c.). Jest to z kolei tzw. umowa rezultatu, co oznacza, że wynikiem tej umowy powinno być wystąpienie pewnego efektu. Jest to podstawowa cecha odróżniająca ten rodzaj umowy od zlecenia O wywiązaniu się przez przyjmującego zamówienie decyduje powstanie określonego umową „owocu”, który może być zarówno materialny jak i niematerialny.
A jak wygląda oskładkowanie tych umów?
To kiedy i w jakiej wysokości należy odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne uzależnione jest od rodzaju i liczby zawartych umów. Dla jednych umowa zlecenia stanowi jedyne źródło utrzymania. Inni natomiast wykonują pracę na podstawie kilku umów zlecenia. Nierzadką praktyką jest także pozostawanie w zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę i jednoczesne dorabianie na podstawie umowy zlecenia.
Umowa zlecenia jako jedyny tytuł do ubezpieczeń społecznych.
Gdy dana osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia i umowa ta jest dla niej jedynym źródłem dochodu, wówczas obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest w tym przypadku dobrowolna. Objęcie ubezpieczeniem chorobowym może nastąpić na wniosek zleceniobiorcy. Zleceniobiorca obowiązkowo podlegać będzie z tego tytułu również ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Zbieg ubezpieczeń czyli kilka tytułów do ubezpieczeń obowiązkowych.
Kilka umów zlecenia
Zawierając kilka umów zlecenia obowiązek odprowadzania składek jest uzależniony od łącznej kwoty wynagrodzenia wynikającego z tych umów. Składki będą musiały być odprowadzane obowiązkowo do czasu, gdy łączna podstawa wymiaru składek (przychodów) z tych umów zlecenia (w danym miesiącu) nie przekroczy kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (tj. 2100 zł brutto w 2018r.). Oznacza to, że dopóki przychód z umów zlecenia jest niższy od minimalnego wynagrodzenia za pracę, dopóty wszystkie umowy zlecenia będą podlegać obowiązkowemu oskładkowaniu.
Po przekroczeniu tej kwoty z każdej kolejnej umowy obowiązkowa będzie wyłącznie składka zdrowotna. Ubezpieczenie zdrowotne będzie dla każdej z tych umów ubezpieczeniem obowiązkowym, gdyż zgodnie z art. 82 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od każdego z uzyskanych przychodów odrębnie.
Umowa zlecenia i umowa o pracę.
Jeżeli pracownik zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę i jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, to opłacanie składek zależy od tego z kim została zawarta umowa zlecenia i na kogo rzecz jest ona wykonywana.
Wykonywanie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z pracodawcą lub na jego rzecz świadczona.
Od umowy zlecenia, którą zleceniobiorca zawarł z własnym pracodawcą, z którym jednocześnie pozostaje w stosunku pracy, należy opłacać wszystkie składki na ubezpieczenie społeczne tj. emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe, a także na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 8 ust. 2 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s.) „za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług oraz umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy”.
Przepisy ubezpieczeniowe traktują zatem takiego zleceniobiorcę, czy przyjmującego zamówienie jak pracownika, podlega on więc oskładkowaniu na takich samych zasadach jak przy umowie o pracę. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wynosi suma przychodów uzyskanych z obu tych umów tj. umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawnej.
Zgodnie z ww. przepisem za pracownika uznaje się również osobę, która zawiera umowę zlecenia z innym podmiotem niż pracodawca, ale praca z tytułu umowy zlecenia wykonywana jest na rzecz tego pracodawcy. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego płatnikiem składek nie będzie w tym przypadku podmiot, z którym pracownik zawarł umowę cywilnoprawną, natomiast będzie nim pracodawca czyli podmiot, na rzecz którego praca ta jest faktycznie świadczona (Uchwała SN z dnia 2 września 2009r., II UZP 6/09).
„Pracodawca jest płatnikiem składek także od wynagrodzenia, które jego pracownik otrzymuje od osoby trzeciej za wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy w ramach umów objętych art. 8 ust. 2a u.s.u.s.” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 5 czerwca 2018 r., sygn. akt III AUa 349/15).
Wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż pracodawca i praca nieświadczona na rzecz pracodawcy.
Jeżeli dana osoba świadczy pracę na podstawie umowy o pracę i jednocześnie zawiera umowę zlecenia z innym niż pracodawca podmiotem i praca z tytułu umowy zlecenia nie będzie świadczona na rzecz pracodawcy, wówczas obowiązek opłacania składek uzależniony jest od wysokości wynagrodzenia tego pracownik jakie uzyskuje z tytułu umowy o pracę. Składki na ubezpieczenie społeczne są obowiązkowe, gdy podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę (w miesiącu). Natomiast składka będzie dobrowolna w sytuacji, gdy podstawa wymiaru składek z umowy o pracę jest co najmniej równa wynagrodzeniu minimalnemu. Obowiązkowa będzie tutaj składka zdrowotna, gdyż jak wyżej wskazano - każda zawarta umowa zlecenia rodzi obowiązek opłacania składki zdrowotnej, niezależnie od tego, że zleceniobiorca posiada inne tytuły do ubezpieczeń.
W przypadku zaś umowy o dzieło nie powstaje obowiązek odprowadzenia składek, jeżeli umowa ta zawierana jest z innym podmiotem niż pracodawca i nie jest na jego rzecz świadczona. Zamawiający nie odprowadza żadnych składek do ZUS. Obowiązek ten (jak wskazano wyżej) powstanie dopiero, gdy umowa o dzieło zawarta jest z pracodawcą, z którym wykonawca pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy.
