Zespół PewnyPrawnik.pl
Dla wielu z nas przerwa w pracy - nawet ta krótka - przekłada się na naszą większą wydajność i efektywność. Czas poświęcony na przerwę, zwraca się z nawiązką w postaci większej koncentracji. Pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę przysługuje prawo do skorzystania z przerwy w pracy, przewidzianej w kodeksie pracy. Zobacz kiedy przysługuje Ci przerwa w pracy i w jakim wymiarze czasowym.
15 - minutowa przerwa, tzw.„przerwa śniadaniowa”.
Pracownikowi przysługuje 15 – minutowa przerwa w pracy, jeżeli w ciągu doby wykonuje pracę przez co najmniej 6 godzin. Prawo to wynika wprost z art. 134 kodeksu pracy (dalej: k.p.). Należy pamiętać, że jest to jednorazowa 15-minutowa przerwa przysługująca pracownikowi. Oznacza to, że nawet jeśli wymiar wykonywanej pracy przekracza 6 godzin, to pracownik może skorzystać wyłącznie z jednej takiej przerwy. Przerwa ta wliczana jest do wymiaru czasu pracy w danym dniu. Uwaga - chodzi tutaj o ilość godzin, które pracownik faktycznie przepracował, a nie ile planowo miał przepracować.
Przyjmuje się, że jest to przerwa śniadaniowa, jednakże może być wykorzystana również do innych celów. Niemniej jednak musi odbywać się w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, przy zachowaniu przez pracownika określonego porządku pracy. Podkreślić trzeba, że jest to „przerwa w pracy”, zatem nie można wykorzystać tego czasu do np. w celu wcześniejszego wyjścia z pracy.
Przysługuje każdemu pracownikowi niezależnie od rodzaju pracy, stanowiska czy sytemu czasu pracy jakim jest objęty (jeżeli oczywiście pracuje co najmniej 6 godzin w trakcie doby). Odnosi się ona zarówno do pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na okres próbny, czas określony lub nieokreślony. A także pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników zatrudnionych w systemie przerywanego i zadaniowego czasu pracy.
5 - minutowa przerwy w pracy.
Przerwa ta przysługuje pracownikom pracującym przy komputerach. Zgodnie z § 7 pkt 2 rozporządzenia[1], pracodawca zobowiązany jest zapewnić pracownikom użytkującym w czasie pracy monitor ekranowy, 5-minutową przerwę po każdej godzinie pracy. Przerwa ta wliczana jest w czas pracy.
60 - minutowa przerwa „przerwa obiadowa”.
W myśl art. 141 § 1 k.p., pracodawca może wprowadzić jedną 60 - minutową przerwę. Jest to tzw. przerwa na lunch – obiadowa, ale może być również wykorzystana na załatwienie spraw osobistych. Wskazać należy, że wprowadzenie tej przerwy nie jest obowiązkowe. Jest to samodzielna decyzja pracodawcy i zależy tylko od niego. Co więcej – nie jest wliczana do czasu pracy. Oznacza to wydłużenie czasu pracy i pracownik musi spędzić w pracy godzinę dłużej. Zgodnie z art. 141 § 2 k.p. zasady stosowania tej przerwy muszą zostać zawarte w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeśli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Sąd Najwyższy wskazał, że „wyjście na godzinną przerwę nie może odbyć się bez regulacji układowej, regulaminowej lub umownej, z której wynika czas, cel i miejsce wykorzystania przerw w pracy niezaliczanych do czasu pracy” (wyrok SN z 16 marca 2017 r., I PK 124/16).
Przerwa dla karmiących kobiet.
Dla kobiet pracujących i jedocześnie karmiących dziecko piersią, przysługują odpowiednie przerwy, które są wliczane do czasu pracy tak jakby pracownica w tym czasie pracowała. Na podstawie art. 187 k.p. pracownica, ma prawo do:
- dwóch 30 - minutowych przerw w pracy (gdy karmi jedno dziecko) lub dwóch 45 - minutowych przerw (gdy karmi jednocześnie więcej niż jedno dziecko) - gdy wymiar czasu pracy przekracza 6 godzin dziennie;
- jednej 30 - minutowej przerwy (lub odpowiednio 45 minut przy więcej niż jednym dziecku) – gdy wymiar czasu pracy wynosi od 4 do 6 godzin dziennie;
- nie przysługuje przerwa – gdy wymiar czasu pracy jest krótszy niż 4 godziny dziennie.
Jeśli pracownicy przysługują dwie przerwy to może z nich korzystać łącznie. Przerwa ta udzielana jest przez pracodawcę na wniosek. Ponadto można z nich korzystać w taki sposób, że pracownica odpowiednio później zaczyna pracę lub wcześniej ją kończy.
Przerwa w pracy dla osób młodocianych.
Młodocianym w rozumieniu kodeksu pracy są osoby pomiędzy 15, a 18 rokiem życia. Art. 202 § 31 k.p. nakłada na pracodawcę obowiązek wprowadzenia 30- minutowej przerwy w stosunku do pracownika młodocianego, którego dobowy wymiar czasu pracy przekracza 4,5 godziny. Przerwa ta ma trwać nieprzerwanie i jest wliczana do czasu pracy. Musi być stosowana zarówno w przypadku zatrudnienia w celach zarobkowych, jak i przygotowania zawodowego.
Przerwa w pracy dla osób niepełnosprawnych.
Jak wynika z art. 17 ustawy[2], pracownikom niepełnosprawnym przysługuje dodatkowa 15-minutowa przerwa, niezależne od wymiaru czasu pracy osoby niepełnosprawnej oraz bez względu na rodzaj stopnia niepełnosprawności. Jest wliczana do czasu pracy i jest przerwą dodatkową, tzn. jest niezależna od innych przerw wynikających zarówno z kodeksu pracy oraz innych aktów prawnych. Celem tej przerwy ma być gimnastyka usprawniająca lub wypoczynek.
[1] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe
[2] Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
