Związek zawodowy w prywatnej firmie - Jak go założyć?
Prawo pracy

Związek zawodowy w prywatnej firmie - Jak go założyć?

Z punktu widzenia pracowników związki zawodowe mają bardzo istotne znaczenie. Przede wszystkim mają one dążyć do należytej ochrony pracowników. Głównym ich celem jest reprezentowanie praw i interesów pracowników zatrudnionych w danym zakładzie pracy w zakresie wykonywanej przez nich pracy tj. zarówno interesów zawodowych, jak i socjalnych. Działalność związków zawodowych nie jest podporządkowana innym podmiotom z zewnątrz, w związku z tym inne podmioty nie mogą mieszać się w zakres działalności danego związku.

Związek zawodowy - czym jest?

To co należy rozumieć pod pojęciem „związek zawodowy” zostało wprost wyjaśnione w ustawie o związkach zawodowych (dalej: u.z.z.). Zgodnie z art. 1 tejże ustawy przez związek zawodowy należy rozumieć dobrowolną i samorządną organizację ludzi pracy, która powoływana jest do reprezentowania oraz obrony praw pracowników oraz ich interesów zarówno zawodowych, jak i socjalnych. Ponadto w art. 2 u.z.z. podkreślono, że związki zawodowe w zakresie swojej działalności statutowej są niezależne od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji.

Wobec powyższego nadrzędnymi cechami związków zawodowych jest:

  • samorządność – samodzielnie wyznaczają swoje zadania oraz cele;
  • dobrowolność – oznacza wolność w zakresie tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich według własnego wyboru;
  • autonomiczność – w zakresie swojej działalności są niezależne od innych podmiotów.

Czy da się utworzyć związek zawodowy w prywatnej firmie?

Związki zawodowe mogą zostać utworzone w każdym zakładzie pracy i u każdego pracodawcy, nawet jeżeli pracodawcą jest podmiot prowadzący prywatną firmę. Warunkiem jaki musi zostać spełniony, aby mogło dość do utworzenia związku zawodowego jest zrzeszenie się minimum 10 osób (art.12 u.z.z.). Istotne jest to, że w szeregach związku zawodowego mogą być pracownicy bez względu na podstawę nawiązanego stosunku pracy (tzn. że prawo przynależności do ZZ nie jest przywilejem tylko osób zatrudnionym na podstawie umowy o pracę).

Jak wskazuje art. 2 u.z.z. prawo tworzenia związków zawodowych przysługuje –

  • osobom wykonującym pracę zarobkową - tzn. osobom zatrudnionym zarówno na podstawie mianowania, powołania, wyboru oraz umowy o pracę. Ponadto dotyczy to także tymczasowo zatrudnionych pracowników na umowach terminowych, na czas zastępstwa innego pracownika, na okres próbny, w celu przygotowania zawodowego oraz spółdzielczej umowy o pracę, a także osób przebywających na urlopach, np. wychowawczym bądź bezpłatnym;
  • osobom, które zostały skierowane do pracodawcy (u którego działają związki zawodowe) w celu odbycia służby zastępczej;
  • członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych;
  • osobom, które zatrudnione są na podstawie umowy agencyjnej (jeżeli taka osoba nie jest jednocześnie pracodawcą).

Natomiast prawo do tworzenia związków zawodowych nie przysługuje:

  • emerytom i rencistom (ale mogą oni wstępować i przynależeć do ZZ) (art. 2 ust. 3);
  • bezrobotnym (ale mogą wstępować do ZZ na zasadach określonych w statutach związków) (art. 2 ust. 4);
  • wolontariuszom, stażystom i innym osobom, które świadczą osobiście pracę bez wynagrodzenia (ale mogą wstępować do ZZ na zasadach określonych w statutach związków) (art. 2 ust. 41).

Jak powstaje nowy związek zawodowy?

Do utworzenia związku zawodowego konieczne jest zorganizowanie zebrania założycielskiego, które musi liczyć co najmniej 10 osób. Zrzeszenie się minimum 10 osób jest podstawowym warunkiem utworzenia związku zawodowego. Osoby te podejmują uchwałę o utworzeniu związku zawodowego. Po podjęciu uchwały, osoby które ją podjęły zobowiązane są do uchwalenia statutu oraz wyboru tzw. komitetu założycielskiego liczącego od 3 do 7 osób. Ostatnim krokiem zawiązania związku zawodowego jest jego rejestracja w terminie 30 dni od podjęcia w.w. uchwały w Krajowym Rejestrze Sądowym i uzyskanie postanowienia o wpisie związku do rejestru KRS. Jeżeli jednak do zgłoszenia związku nie dojdzie w tym terminie to uchwała o utworzeniu związku traci moc. Wniosek o rejestracje składany do KRS nie podlega opłatom sądowym. (vide: art. 13 oraz art.14 u.z.z.).

Jak przystąpić do istniejącego związku zawodowego?

Przyjęcie nowego członka związku zawodowego co do zasady wiąże się z koniecznością złożenia przez niego pisemnej deklaracji członkostwa, w którym musi między innymi oświadczyć, że jego interesy nie są reprezentowane przez inny związek zawodowy. Zarząd po zapoznaniu się sylwetką nowego członka i jego dotychczasową postawą pracownią dokonuje zaopiniowania jego kandydatury i podejmuje decyzję o jego przyjęciu w formie uchwały. Z członkostwem wiąże się obowiązek uiszczania składek oraz akceptacja statutu.

Związek zawodowy, a uprawnienia zakładowej organizacji związkowej

Zakładowa organizacja związkowa to jednostka organizacyjna danego związku zawodowego, która funkcjonuje i realizuje zadania wewnątrz jednego, konkretnego zakładu pracy. W myśl art. 251 u.z.z., uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują tylko tym organizacjom, które zrzeszają co najmniej 10 członków, którzy jednocześnie są:

  • pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub
  • innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową, które świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy objętego działaniem tej organizacji.

Do katalogu uprawnień przysługujących zakładowej organizacji związkowej, zgodnie z art. 26 u.z.z, należą m.in.

  • zajmowanie stanowiska w zakresie indywidualnych spraw pracowniczych;
  • zajmowanie stanowiska w zakresie zbiorowych interesów pracowników;
  • prowadzenie spraw związanych z warunkami życia emerytów i rencistów;
  • kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy w tym przepisów BHP;
  • współpraca z państwową inspekcją pracy i kierowanie działalnością społeczną inspekcji pracy.

Polecane kancelarie

Ostatnie artykuły

Jak wyjść
z długów?
Prawo cywilne

Bardzo łatwo wpaść w spiralę zadłużenia. Przyczyny mogą być różne: życie ponad stan, nagła utrata pracy, choroba czy ...

Czytaj
Ile kosztuje adwokat? Ile zapłacę za reprezentowanie w sądzie?

Osoby, które rozważają skorzystanie z pomocy adwokata, mogą zastanawiać się nad tym, ile będzie kosztowała porada pra...

Czytaj